Generatieverschillen op de werkvloer | Secretaresses in de zorg

👩‍🎓 PROFESSIONELE ONTWIKKELING

Ellelange memo’s versus live streaming

Nederland is in snel tempo aan het vergrijzen en zonder de jongere generaties kunnen we over 15 jaar Nederland letterlijk beter op slot doen. Maar hoe ga je om met jongeren op de werkvloer die het in veel opzichten zo anders lijken te doen dan de oudere generaties? En hoe vindt Generatie Z (geboren tussen 2001 en 2015 en groot gebracht in het digitale tijdperk) haar weg tussen de geschreven en ongeschreven regeltjes van de oudere generaties? Dagvoorzitter van Hét Secretaressecongres en expert onbewuste beeldvorming Anke van Luijt (Generatie X) en haar dochter Sam Kuppens (Generatie Z) deden er onderzoek naar.

Tekst Ellen Smink

Ruim de helft van de Nederlandse werknemers (Bron: PricewaterhouseCoopers) vindt dat generatieverschillen op de werkvloer voor meer stress zorgen. 86% gelooft daarnaast ook nog eens dat hun eigen generatie beslist anders is dan die van hun ouders. Dat laatste geldt op werkgebied vooralsnog niet voor Sam Kuppens (21). Als dochter van twee trainers viel de appel niet ver van de boom. “Het is blijkbaar een genen-dingetje dat ook ik, na wat omzwervingen, in het trainersvak terecht ben gekomen. Na mijn opleiding Learning & Development heb ik me onder andere bekwaamd in het achterhalen van leervragen binnen organisaties en het daarop schrijven en geven van passende (blended learning) trainingen.” Sams interesse in generatieverschillen op de werkvloer ontstond al in haar studententijd. “Ik vroeg me af hoe het toch kon dat mensen hun kinderen heel vrij opvoeden en overal inspraak in geven en ze vervolgens op de werkvloer terug proberen te duwen in een oud managementsysteem van volgen en je mond houden. Dat vroeg om een gedegen onderzoek, waarbij mijn moeder en ik onze krachten hebben gebundeld om een aantal vooroordelen voorgoed uit de wereld te helpen.”

Weg met de vooroordelen dus, maar ondertussen krijgen we stress van de generatieverschillen

Anke: “De verschillen binnen een generatie zijn groter dan de verschillen tussen generaties. Iedere generatie komt een update brengen van de sociale processen die nodig zijn in de nieuwe tijd. De wereld maakt momenteel de grootste transitie door sinds de Industriële Revolutie, maar ondertussen behouden we veelal vast aan oud managementdenken. Daar gaan we het niet mee redden. Nederland is in snel tempo aan het vergrijzen. Als we de jongere generaties niet omarmen en opleiden kunnen we de Nederlandse gezondheidzorg wel op slot doen! We hebben elkaar op de werkvloer broodnodig. Ongeveer 35 procent van alle werknemers zal in 2024 bestaan uit Generatie Z, die overigens straks de meest én hoogst opgeleide generatie is. Deze generatie brengt ons, oudere generaties, bijvoorbeeld de wijsheid bij op het gebied van AI, waardoor complexe vraagstukken sneller kunnen worden opgelost. Ook heeft Generatie Z in deze tijd van onzekerheid veel meer behoefte aan verbondenheid dan andere generaties. Dit uit zich bijvoorbeeld door hun privéleven met collega’s te bespreken en feedback te vragen in plaats van af te wachten wanneer je feedback krijgt. Dit leidt tot meer vertrouwen en een betere samenwerking. Precies wat we allemaal nodig hebben in deze onzekere tijd.”

“Anke: “Het zoeken naar die balans kost bakken energie en is juist de oorzaak van frustratie en stress. We zoeken ons een ongeluk naar iets wat anno nu niet meer bestaat.”

Privé en werk lopen bij Generatie Z veel meer door elkaar dan bij de oudere generaties. Hoe moeten we daar mee omgaan?

Anke: “Die ‘Work-life fluency’ is inherent aan de 24-uurseconomie. Alles is binnen een vloek en een zucht binnen handbereik. Ga jezelf maar na, als we een mailtje sturen naar een bedrijf hoe lang willen we dan op antwoord wachten? Maar hier lopen we wel massaal op stuk. Wat we moeten leren – en wat Generatie Z al heel goed snapt! – is dat je niet elk moment van je leven in balans hoeft te zijn. Het zoeken naar die balans kost bakken energie en is juist de oorzaak van frustratie en stress. We zoeken ons een ongeluk naar iets wat anno nu niet meer bestaat.”

Sam: “Generatie Z moet mee in het oude systeem en is daardoor dé doelgroep voor een burn-out. Voor je brein is werk en privé namelijk hetzelfde. Maar je brein heeft ontspanning nodig, lummeltijd. Het is dus niet zozeer die balans, maar het gebrek aan lummeltijd dat we missen en daar geven we ons werk de schuld van. Vandaar dat Generatie Z voorstander is van een kortere werkweek. Je blijkt overigens veel productiever te zijn op een 6-urige werkdag! Je verliest gedurende een dag namelijk per uur een paar IQ-punten. Een kortere werkweek levert dus meer resultaat dan vijf dagen werken! Daar gaan de oudere generaties massaal aan voorbij!”

Anke: “9-tot-5 denken stamt uit de industriële revolutie: de tijd dat we lichamelijk in staat waren acht uur zware arbeid te verrichten. We leveren geen handarbeid meer maar hoofdwerk, dat vraagt om een breinvriendelijke benadering. De les die Generatie Z ons hier leert is: We moeten het lef hebben om werknemers meer zelf te laten beslissen over de indeling van werk en privé.”

Sam haalde het net al aan. Generatie Z is heel vrij opgevoed, gewend overal inspraak in te krijgen en verknocht aan digitale apparaten. In hoeverre zorgt dat voor stress tussen generaties?

Anke: “Deze jongeren worden ook wel de ‘Digital Natives’ genoemd. Ze zijn opgegroeid in het digitale tijdperk en hebben vanaf de kindertijd toegang tot digitale apparaten. Ze ontvingen al op de basisschool hun eerste mobiele telefoon. Sindsdien zijn zij onafscheidelijk van hun smartphone. Zonder die telefoon voelen ze zich ongemakkelijk en hebben ze het gevoel afgesneden te zijn van de buitenwereld. Deze generatie maakt deel van een volledig, 24/7 online community, waarin virtuele en persoonlijke contacten als gelijkwaardig worden beschouwd.”

Sam: “Generatie Z communiceert met meer dan spreken en schrijven. Ze communiceren ook via beelden, emoticons, memes, voiceberichten, GIF’s, korte video’s en live streaming. En ja, ze geven de voorkeur aan korte berichtjes boven telefoongesprekken. Dit heeft te maken met een mate van faalangst: bang dat ze het goede antwoord niet weten.”
Met een knipoog naar Anke, vervolgt Sam: “Misschien is dat ook wel te danken aan de curlingouders die hen al het geregel uit handen hebben genomen. Tandarts afbellen, doet mama wel, onvoldoende op school, papa gaat wel even praten… “

Anke: “Klopt! Jullie gaan compleet ontzorgt de weide wereld in en daar wordt aanspraak gemaakt op jullie zelfredzaamheid. Daar komt de Generatie X om de hoek, reparentino: leer het ze opnieuw! Leer ze dat ze het goede antwoord niet meteen paraat hoeven te hebben, dat je ook terug kunt bellen. Leer ze dat als je iemand spreekt je veel eerder de werkelijke vraag achter de vraag achterhaalt, dat het juist de mate van verbondenheid schept waar ze zo naar verlangen (en wat ze veelal gemist hebben bij hun eigen streberige ouders).”

En wat kan Generatie X van generatie Z leren?

Sam: “Generatie Z is opgegroeid in een sterk globaliserende en diverserende wereld. Zij zijn zeer omgevingsbewust, kosmopolitisch, zeer ondernemend en doen veel verschillende dingen tegelijkertijd: netflixen, muziek luisteren, ondertussen huiswerk maken en als het éven kan ook nog appen, snappen en insta checken. Zij hebben ook een flexibele werkstijl. Generatie X is aanhanger van ellelange memo’s die iedereen geacht wordt te lezen. Uiterst inefficiënt, iedere boodschap kan korter en duidelijker. Dit maakt de vele boodschappen behapbaar en komt de beoogde doelstelling ten goede. Velen van de Generatie Z vinden het aanvaardbaar om te sms’en tijdens een familiemaaltijd, of om een bericht te sturen tijdens een gesprek. Ze schakelen naadloos tussen fysieke menselijke interactie en digitale communicatiekanalen. Wat Generatie X hiervan kan leren is dat tijdens een vergadering op het internet onderzoek kan worden gedaan waarvan de resultaten direct worden meegenomen.”

Generatie Z is ook opgevoed met inspraak, zowel binnen het gezin als in het schoolsystemen. Dat was bij jouw generatie totaal anders, Anke.

Anke: “Ja, mijn generatie, ook wel de ‘Nix-generatie’ genoemd, is opgegroeid in een autoritair systeem: armpjes over elkaar en luisteren naar het gezag. Waarom? Daarom!
Dat Generatie Z wel van jongs af aan gewend is aan inspraak, zie je terug in hun werk. Een groot deel van hen heeft een ondernemende bijbaan, bijvoorbeeld als pianoleraar, in plaats van een meer traditionele bijbaan als krantenbezorger. Ze willen geen ‘normaal’ baantje en zijn bereid hard te werken om groot te worden met hun eigen bedrijfje. Velen zeggen in hun werk op zoek te zijn naar stabiliteit en non-automatable jobs. Ze zijn pessimistischer en realistischer dan hun voorgangers. Wat je ook ziet is dat Generatie Z, mede door sociale media, steeds bezig is met een opwaartse vergelijking: een vergelijking met iemand die ergens beter in is dan jij, of er slanker of gespierder uitziet. Dit kan uitnodigen tot leren om op hetzelfde niveau te komen, maar met de gelijktijdige hype dat ‘succes maakbaar is’ leidt het veelal tot faalangst en depressieve gevoelens.”

“Sam: “Ik vroeg me af hoe het toch kon dat mensen hun kinderen heel vrij opvoeden en overal inspraak in geven en ze vervolgens op de werkvloer terug proberen te duwen in een oud managementsysteem van volgen en je mond houden!”

Nog tips voor een betere samenwerking tussen generaties

Anke: “Generatie Z is hardwerkend, mondig, vrij, rationeel, intuïtief, non-conformistisch en durft de ongewone vragen te stellen. Hun valkuilen zijn: afhankelijkheid, kwetsbaarheid, onzekerheid, snel verveeld zijn en een korte aandachtspanne. Werkwaarden die bij hen passen zijn: vrijheid, langetermijndenken en zeker ook financiële zekerheid en baanzekerheid. Met alle tijdelijke contracten zijn de vooruitzichten op een eigen huis, samenwonen of zelfstandig worden simpel weg niet mogelijk. Vaak is dit een reden dat men een andere baan zoekt met meer baanzekerheid.”

Sam: “Geen van de voorgaande generaties zoekt meer verbondenheid als Generatie Z. Maar liefst 70% geeft aan dat geen connectie voelen met collega’s een belangrijke reden is om over te stappen naar een andere baan. De bedrijven die in staat zijn een sponsor/mentor te koppelen aan een Gen. Z’er gaan het uiteindelijk winnen van de organisaties die hen in het diepe gooien. Generatie Z is niet van de halfjaarlijkse feedbackgesprekken, maar wil graag een dagelijkse terugkoppeling om te weten of ze op de goede weg zijn en waar ze moeten bijsturen. Dat kost in aanvang tijd en geld, maar levert op den duur hele betrokken en zelfstandige werknemers op.”

De generaties

Babyboomers: 1941-1955
Generatie X: 1956-1970
Pragmaten: 1971-1985
Generatie Y: 1986-2000
Generatie Z: 2001-2015

Anke van Luijt | trainer/consultant Onbewuste Beeldvorming bij Maniera
Sinds 1997 staat Anke menig CEO, politicus, royal, en medewerker bij in het verkrijgen van meer overtuigingskracht. Medewerkers uit een diversiteit aan branches maken dankbaar gebruik van haar expertise om de juiste ‘toon’ te vinden in hun personal performance. Anke is met regelmaat te zien bij Goedemorgen Nederland op NPO1 en werkte mee aan publicaties voor o.a. het AD, de Volkskrant en het blad MT (Management Team). Als geen ander weet Anke onbewuste processen bewust te maken; echte eyeopeners! Hoewel veel onderzoek verwerkt is om tot verantwoorde uitspraken te komen waarderen de deelnemers haar persoonlijke, toegankelijke en vooral humorvolle stijl van trainen.

Sam Kuppens | trainer in leervragen binnen organisaties
Als dochter van twee trainers kon de appel niet ver van de boom vallen voor Sam Kuppens. Het is blijkbaar een ‘genen’ dingetje dat ook zij, na wat omzwervingen, in het trainersvak terecht is gekomen. Gedurende 4 jaar heeft zij zich op de HAN in Nijmegen (Learning & Development) o.a. bekwaamd in het achterhalen van leervragen binnen organisaties, daar een passende (blended learning) training op te schrijven en deze ook te geven. Gedurende haar studietijd is de interesse ontstaan in de generatieverschillen op de werkvloer; ‘Hoe kan het zijn dat mensen hun kinderen heel vrij opvoeden en overal inspraak in geven en ze vervolgens op de werkvloer terug proberen te duwen in een oud managementsysteem van ‘volgen’ en ‘je mond houden’?’ Dat vroeg om een gedegen onderzoek! Als moeder (dagvoorzitter Anke van Luijt) en dochter hebben we onze krachten gebundeld om deze vooroordelen voorgoed uit de wereld te helpen.