Geluksexpert Patrick van Hees over (werk)geluk

📈 PERSOONLIJKE GROEI

“Het meest voor de hand liggende wordt het vaakst vergeten en het minst gedaan.”

Zowel privé als op het werk heeft het geluksgevoel een grote impact op het functioneren van mensen. Iedereen wil immers gelukkig zijn. Maar wanneer ben je gelukkig en hoe houd je dat geluk vast? Geluk werkt bij iedereen anders. Toch zijn er wel degelijk wetenschappelijk geteste gelukstips die helpen ons geluksgevoel te versterken. Geluksexpert Patrick van Hees, beter bekend als ‘De Geluksprofessor van Nederland’, weet er alles van. Tijdens Hét Secretaressecongres van november geeft hij er een lezing over. Wij kregen alvast een lesje in geluk.

Tekst Ellen Smink

Patrick van Hees studeerde gelukswetenschappen in Cambridge. Hij is oprichter van het CHAP® Happiness Institute en schreef vier bestsellers over geluk. Hij verzorgde inmiddels al meer dan 2000 lezingen, workshops en masterclasses in binnen- en buitenland. Evenzovele keren is hem ongetwijfeld dezelfde vraag gesteld: wat is geluk? Patrick: “Geluk is een combinatie van hoe tevreden je bent met je leven als geheel en hoe je je op dit moment voelt. Stel je hebt een groep secretaresses bij elkaar. Ze zijn allemaal even oud, even gezond, hebben hetzelfde inkomen, hetzelfde soort huis, enzovoort. Alle omstandigheden zijn dus gelijk. Toch geef ik je op een briefje, dat de een veel gelukkiger is dan de ander. Hoe verklaar je dat? Daar wordt wereldwijd onderzoek naar gedaan. Er zijn, wat wij noemen, ‘gevalideerde interventies’, wetenschappelijk geteste geluksadviezen waarvan onderzoek suggereert dat ze de kans op geluk vergroten.”

“Je kunt het dus nooit 100 procent garanderen, maar je kunt het wel trainen, waardoor de kans op geluk groter wordt.”

Geluk is D.O.M.
Naar jarenlang onderzoek ontdekte Patrick het antwoord op de vraag hoe mensen daadwerkelijk gelukkiger kunnen worden. Het leidde tot zijn bekende zin: ‘Geluk is D.O.M.’ D.O.M. is de afkorting voor Doelen, Oplaadpunten en Mensen, volgens Patrick de drie bouwstenen die je nodig hebt om gelukkig te zijn. “Doelen zorgen ervoor dat je altijd iets hebt om naar uit te kijken en dat je iets te doen hebt. Oplaadpunten zorgen ervoor dat je bijtankt, dat je kunt ontstressen en genieten. Als je je hele leven blijft investeren in sterke relaties met anderen – de M van Mensen –, draagt dat in hoge mate bij aan jouw geluksgevoel.” Patrick verdeelde de drie bouwstenen in 28 onderliggende facetten van geluk, de ‘geluksvoorspellers’. Op de website van het CHAP® Happiness Institute worden ze geïllustreerd als de 28 blaadjes van een boom. “Wij helpen mensen om te kijken hoe ze scoren op al die wetenschappelijk onderbouwde facetten van geluk. Op welke gebieden kan het misschien beter en wat kan jij daaraan doen? Ik heb geen trucje van: doe maar even dit en dan ben je je hele leven supergelukkig. Er kan altijd van alles in je omgeving gebeuren, of met jezelf. Je kunt het dus nooit 100 procent garanderen, maar je kunt het wel trainen, waardoor de kans op geluk groter wordt.”

Opendeur

Welke van de 28 blaadjes draagt nu het meest bij tot geluk? Patrick: “Het is lastig om er één uit te lichten. Het gaat om het totaal. Een aantal dingen lijkt soms een opendeur, maar dat is juist de valkuil. Het meest voor de hand liggende wordt het vaakst vergeten en het minst gedaan. Neem als voorbeeld het facet dankbaarheid. Heb jij echt aandacht voor al die dingen die gewoon wel goed zijn in je leven? Geluk is namelijk ook blijven verlangen naar wat je al hebt. Dankbaar zijn is dé manier om je aandacht op positieve dingen te vestigen. Als mensen hebben onze hersens toch de neiging om te scannen op negatieve of gevaarlijke dingen. Dat is vanuit de evolutionaire psychologie goed te verklaren. Als je bij onze vroege voorouders alert was op mogelijk gevaar, had je meer kans te overleven. Die voorouders hebben de genen doorgegeven, waardoor wij nu overgevoelig zijn voor negatieve dingen. Een andere geluksvoorspeller is optimisme. Optimisme biedt net als dankbaarheid tegenwicht op de gewoonte om naar het negatieve te kijken. Dankbaarheid gaat meer naar het heden en verleden en optimisme meer naar de toekomst. Ben je een doemdenker? Of is het glas toch half vol? Een derde belangrijk element, dat zeker bij geluk hoort is veerkracht. Kan je met problemen omgaan? Soms moet je dingen accepteren en omarmen, ook de minder leuke dingen in het leven.”

“Geluk is ook blijven verlangen naar wat je al hebt”

Werkgeluk
Patricks lezing tijdens Hét Secretaressecongres gaat over werkgeluk. “Als mensen gelukkiger zijn, zijn ze ook socialer, productiever, minder vaak ziek en hebben ze minder kans op een burn-out. Belangrijk om te noemen is wel dat werkgeluk en privégeluk altijd hand in hand gaan. Op de vraag: ‘is er iets gebeurd in het verleden dat nog steeds invloed heeft op jouw geluk nu?’, antwoordt bijna iedereen iets in de privésfeer. Dan kan je als manager of collega wel denken: wat heb ik daarmee te maken, maar juist op die momenten in het leven is het belangrijk dat je er voor elkaar bent. Mensen hebben vaak de neiging om vooral naar omstandigheden van geluk te kijken, zoals een goede bureaustoel, goede reiskosten, of een mooie werkkamer. Natuurlijk is dat niet onbelangrijk, maar veel belangrijker voor menselijk geluk zijn je gedrag en je gedachten. Omstandigheden zijn vaak moeilijk te veranderen. Op je eigen gedrag en je eigen gedachte kan je wel invloed uitoefenen.”

Relaties en autonomie
We worden gelukkiger dankzij positieve relaties met anderen, weet Patrick. Dat geldt voor vrienden, familie of iemand anders dichtbij en ook voor collega’s. “Essentieel voor je geluk in je werk is ook het contact met je leidinggevende, de artsen in dit geval, of je manager. Het is goed om er bij stil te staan hoe die relatie is. Je zit als medisch secretaresse soms tussen twee vuren. Misschien heeft de arts iets niet helemaal goed gedaan en moet jij het regelen. In hoeverre kan jij dan toch een beetje ruimte voor jezelf hebben en kan je dingen op jouw manier doen? Heb je in het werk een bepaalde autonomie, vrijheid? Kun je je werk inrichten op een manier die ook bij jou past? Dat kan iets heel simpels zijn als: ik ben een ochtendmens, dus ik kan wat eerder beginnen. Of misschien kun je schuiven met collega’s als een bepaald soort werk je niet goed of juist heel goed past.”

De drie E’s van werk
Kracht in je werk is ook een van de 28 blaadjes aan de boom, vertelt Patrick. “Doen waar je goed in bent. Dan bedoel ik niet per se dat je goed bent in computerprogramma’s of zo, maar meer hoe je als persoon bent. Ben je creatief en vind je het leuk om nieuwe dingen te verzinnen, ben je juist goed in sociale contacten, of ben je analytisch en kan je de grote verbanden zien? Als je dat soort eigenschappen kwijt kunt in je werk, heb je ‘de drie E’s’. De eerste E is van Easy. Als je iets wordt gevraagd waarin je goed bent, schut je dat zo uit je mouw. De tweede E is van Essential, essentieel; je doet werk dat echt bij je hoort. De derde, eigenlijk de mooiste en belangrijkste, is de E van Energizing ofwel: energiegevend. Het werk kost je dan geen energie, maar het gééft je energie. Over het algemeen weten mensen vrij goed waar ze goed in zijn. Ben je er niet zeker van, check het dan bij iemand die jou goed kent: vind je dat deze werkzaamheden bij mij passen? Wat je ook kan doen, is een week lang elke dag je sterke eigenschappen op een nieuwe manier inzetten. Dat helpt in het verhogen van je werkgeluk, omdat het om jouw kracht gaat, het bij je past en omdat het je energie geeft.”