Op het secretaressecongres van 15 april geeft hoogleraar klinische neuropsychologie en hoogleraar bewegingswetenschappen Prof. Dr. Erik Scherder een lezing over de invloed van stress op je brein. Tijdens het college gaat hij in op wat er bij stress in het brein gebeurt en reikt hij je handvaten aan hoe je er mee kunt omgaan. In dit artikel alvast wat tips waarmee je meteen aan de slag kunt.
Tekst: Ellen Smink
Voordat hij neuropsychologie ging studeren, werkte Erik Scherder (1951) als tennisleraar en fysiotherapeut. Anno 2020 is hij op twee universiteiten (VU in Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen) actief als hoogleraar, heeft hij zeven boeken op zijn naam staan en kent heel Nederland hem van zijn optredens in De Wereld Draait Door en zijn masterclasses bij Omroep Max.
Zijn drukke bestaan moet toch ook de nodige stress met zich mee brengen. Hij ontkent het niet. “Natuurlijk heb ik ook stress”, vertelt hij tijdens een van zijn colleges. “Een beetje stress is prima, niks mis mee, maar als je chronische stress ervaart, blijft dat maar doorgaan en doorgaan. Teveel stress kan grote gevolgen hebben voor je gemoedstoestand.” Hoe hij zelf teveel stress voorkomt? “Ik beweeg gewoon door de dag heen. En bewegen werkt geweldig op stress.”
Moe hoofd
“Teveel stress maakt je hoofd moe en zorgt voor negatieve emoties”, weet de beroemdste neurowetenschapper van Nederland. Stress activeert de hypothalamus die het stresshormoon cortisol veroorzaakt. Dat activeert de Hippocampus die onder andere je geheugen regelt. De hippocampus remt vervolgens op de hypothalamus, alle stress onder controle. Echter bij chronische stress wordt het verhaal anders. Door chronische stress raakt die Hippocampus overwerkt, hij remt minder op de hypothalamus en daarmee op de stress. Bovendien ga je dingen vergeten. Een continu te hoog cortisol niveau doet ook het functioneren van de prefrontale cortex afnemen. De normale functie van de prefrontale cortex is het remmen/controleren van de amadelkern (amygdala) die heel gevoelig is voor angst en negatieve emoties. Daardoor krijg je steeds meer negatieve emoties en dat levert weer extra stress op.
Gaat het je al duizelen bij al die benamingen? De tips om het te voorkomen, blijken gelukkig een stuk eenvoudiger. Bewegen is er een van. “Zit dus overdag niet de hele dag stil, maar beweeg tussendoor. Daar word je ontzettend blij van”, aldus Erik Scherder.
Empathie en muziek
Naast bewegen blijkt ook muziek een uitstekend hulpmiddel tegen teveel stress. ”Luister tussendoor eens naar muziek die je fijn vindt en je zult merken dat het heerlijk werkt om je stress naar beneden te halen”, adviseert Erik Scherder. In zijn boek ‘Singing in the brain’ beschrijft Scherder, die zelf viool speelt, hoe muziek niet alleen je stress naar beneden kan halen maar nog veel meer voor je hersenen doet. Om die reden is hij een warm pleitbezorger voor meer muziek in onder andere ziekenhuizen en zorginstellingen.
Voorkom multitasking (als het je teveel wordt)
Ook voldoende slaap blijkt nodig in de strijd tegen chronische stress. Ga niet te laat, maar ook niet te vroeg naar bed en doe geen napjes (powernap) overdag, is het advies. “Een powernap per dag mag wel, maar niet meer dan één”, aldus de neurowetenschapper. Tot slot nog een laatste tip: voorkom multitasking. Vooral voor medisch secretaresses is dat een pittige uitdaging. Dat realiseert Erik Scherder zich ook: “Vaak moet je het in je werk wel doen en je kan het ook, maar het is eigenlijk niet te doen. Rond eerst een taak af en begin dan aan de volgende. Dat helpt enorm tegen stress.”