📈 PERSOONLIJKE GROEI
“AI is een nadrukkelijke uitnodiging aan iedereen om ruimte te maken, om meer mens te zijn.”
De mogelijkheden van AI zijn al gigantisch en het einde is nog lang niet in zicht. Maar wat betekent AI nu in ons leven en werk? Margôt van Brakel begeleidt al ruim 20 jaar organisaties bij veranderingen en is schrijver van het boek ‘De Mens van Morgen’. Met haar bedrijf ‘EmpoweringPeople’ richt ze zich vooral op de menselijke kant van transformatie binnen organisaties. Tijdens Hét Secretaressecongres van november geeft ze een lezing over de kansen en uitdagingen van AI. Daarin gaat ze samen met haar toehoorders op zoek naar een nieuwe balans tussen mens en machine. “Een verkenning van de toekomst, die vandaag begint”, geeft Margôt aan. Wij voegden de daad bij het woord en hadden alvast een interview met haar.
Tekst Ellen Smink
Welke kansen zag je ten opzichte van AI?
“AI is een heel bijzondere technologie. In feite kan AI menselijke taken uitvoeren. Ik plan bijvoorbeeld afspraken in, maar AI kun je ook trainen om die afspraken te plannen. Als we zien dat AI allerlei dingen kan overnemen die wij als mens doen, dan hoort er ook de vraag bij wat nu zo bijzonder aan de mens is. Als we ons als het ware identificeren met datgene wat AI kan, dan krijgen we wel een probleem. Volgens technologie-filosoof Alix Rübsaam vergelijken we ons als mens door de jaren heen steeds met de toonaangevende technologie van onze tijd. Dat zien we terug in de woorden die we gebruiken als we het over onszelf hebben. We hebben het erover dat we ‘geconfigureerd’ zijn, of dat we even tijd nodig hebben om onszelf te ‘resetten’. Ongemerkt gebruiken we dus allerlei computerwoorden als we het over onszelf hebben. Daar moeten we vanaf. Als we ons blijven vergelijken met de computer, gaat AI ons inhalen.”
“Ongemerkt gebruiken we dus allerlei computerwoorden als we het over onszelf hebben. Daar moeten we vanaf. Als we ons blijven vergelijken met de computer, gaat AI ons inhalen.”
Hoezo, gaat AI ons dan als mens inhalen?
“Een slimme computer gaat zichzelf steeds verbeteren. Als ik naar mezelf kijk als een computer of een robot dan moet ik voortdurend blijven presteren. Dat is ook wat we in de maatschappij van elkaar verwachten. In het onderwijs gebeurt het al dat we onszelf op de route zetten om ons te gedragen als een prestatiemachine. Nu AI eraan komt, wat een fantastische prestatiemachine is, voelen we ook de druk over die prestatiemaatschappij. Dat zet ons klem. Maar er komt iets op ons af waardoor we dat prestatiemachine-gebeuren kunnen uitbesteden. Wij krijgen juist nu de uitnodiging om te doen wat ons zo bijzonder maakt. Dat is niet om ons te gedragen als prestatiemachine maar dat is juist om meer te kijken naar de menselijkheid, want dat is wat ons in de basis bijzonder maakt.”
Wat versta je onder die menselijkheid?
“Het vermogen en de behoefte om te verbinden. Verbinden met onszelf, vandaaruit met de ander en vandaaruit met alles wat er is. AI is een nadrukkelijke uitnodiging aan iedereen om ruimte te maken, om meer mens te zijn. Daar zitten allerlei dingen bij. Bijvoorbeeld het ontwikkelen van intuïtie, het vertrouwen op wat je gevoel zegt, maar ook het aandacht geven aan de andere mens. Als ik ziek ben, hoop ik dat mijn dokter AI toepast. Een radioloog kijkt op basis van zijn eigen ervaring naar mijn röntgenfoto’s. Als röntgenfoto’s geanalyseerd worden op basis van AI, dan zit daar een ongelofelijke hoeveelheid aan data achter. Daar kan die ene radioloog gewoon niet bij. Dat wil niet zeggen dat die radioloog straks geen functie meer heeft, maar wel dat hij door samen te werken met AI een betere diagnose kan stellen. Tegelijkertijd zit de waarde van die radioloog in het begeleiden van en het menselijke contact met de patiënt.”
“Als we zien dat AI allerlei dingen kan overnemen die wij als mens doen, dan hoort er ook de vraag bij wat nu zo bijzonder aan de mens is.”
Die radioloog houdt zijn werk, toch bestaat er bij anderen de angst dat AI hun werk op den duur gaat overnemen.
“Er wordt inderdaad veel angst gezaaid over AI. Dat is niet goed, want daardoor schieten we een beetje in de kramp. Het is belangrijk dat we erkennen dat het werk verandert. Administratieve, routinematige taken kan AI efficiënter en sneller doen dan een mens. Maar besef ook dat AI alles op één manier doet. AI kan automatisch afspraken maken, maar kan niet beoordelen dat die ene persoon iets speciaals vraagt in vergelijking met de ander persoon. Het is goed om te kijken naar waar er met AI kansen zijn om het werk te verlichten, want er is gewoon heel veel werk, maar het kan niet allemaal door AI worden gedaan. Patiënten zijn geen robots. Je kunt ze niet allemaal op dezelfde manier helpen. In het algemeen moet AI onder regie van de mens worden ingezet. Ook al is het iets administratiefs als het vergelijken van agenda’s, er moet altijd iemand zijn die kijkt of het wel goed is gegaan. Of iemand die er met de menselijke blik nog wat aan verandert, omdat de computer daarvoor gewoon de finesse mist.”
Met AI zal ook het werk voor secretaresses in de zorg gaan veranderen
“Voor secretaresses zie ik hierin juist een brugfunctie. Omdat de agenda van degene die ze ondersteunen vaak helemaal vol zit, heeft die persoon of het team waarvoor ze werken, niet veel aandacht en tijd voor al die nieuwe mogelijkheden. Ik adviseer mensen in ondersteunende rollen om dat juist te gaan verkennen: wat gebeurt hier, wat kan ik ermee, wat betekent het voor mijn baas of mijn team? Dat is een nieuwe rol die vooral nieuwsgierigheid vereist. Nieuwsgierigheid om met een open blik te kijken naar wat mogelijk is. Als je met AI aan de slag gaat, zie je ook waar het voor jouw afdeling wel of juist niet werkt. Dan leer je ook de betrekkelijkheid ervan inzien.”